Παράμετροι
Κατά τη διοργάνωση των εργαστηρίων, όλοι οι συντονιστές θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα παρακάτω:

  • Προσεκτική προετοιμασία της αίθουσας και δημιουργία μιας φιλόξενης ατμόσφαιρας
  • Δημιουργία ενός ανοιχτού χώρου, έτσι ώστε οι συμμετέχοντες να αισθάνονται άνετα (π.χ. κύκλοι με καρέκλες)
  • Προετοιμασία όλου του υλικού για το εργαστήριο
  • Ανάρτηση των βασικών κανόνων σε κάποιο εμφανές σημείο κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου.
Διαχείριση χρόνου
Ένα εργαστήριο είναι μια δραστηριότητα χρονοβόρα αλλά και ταυτόχρονα εξοικονόμησης χρόνου- χρονοβόρα λόγω της οργανωτικής προσπάθειας που απαιτείται, και εξοικονόμησης χρόνου επειδή παρέχει ένα περιβάλλον στο οποίο μπορούν όλοι οι συμμετέχοντες να αισθάνονται ότι τυγχάνουν διαφορετικής και κατάλληλης μεταχείρισης.

Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του χρόνου:

  • Επιλέξτε ένα χρονομέτρη που να σας υπενθυμίζει τακτικά τον χρόνο που έχει περάσει και τον υπολειπόμενο
  • Δημιουργήστε και μοιραστείτε μια χρονομετρημένη ατζέντα. Υπενθυμίστε στους συμμετέχοντες εάν/όταν η ομάδα είναι προς το τέλος του χρόνου ή τον έχει υπερβεί. Ρωτήστε τα μέλη της ομάδας και λάβετε τη τη συγκατάθεση όλων προτού υπερβείτε τον καθορισμένο χρόνο.
  • Όταν δεν προλαβαίνετε να καλύψετε μία δραστηριότητα, μειώστε τον χρόνο από τη μέση της δραστηριότητας, όχι από την αρχή ή το τέλος.
  • Απλοποιήστε τις εργασίες.
  • Περιορίστε τον χρόνο συζήτησης, ιδίως στις μικρές ομάδες.
  • Μειώστε τον χρόνο των παρουσιάσεων στην ευρύτερη ομάδα.
  • Βεβαιωθείτε ότι φτάνετε εγκαίρως και ότι σέβεστε το πρόγραμμα
Ενήλικες – Συμβόλαιο ομάδας
Ένα συμβόλαιο ομάδας είναι ένα σύνολο δηλώσεων που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θα συμπεριφέρονται στο πλαίσιο του εργαστηρίου. Είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να ξεκινήσετε ένα εργαστήριο με θετικό τρόπο και να διατηρήσετε τη δομή κατά τη διάρκειά του. Βοηθά την ομάδα να εργαστεί από κοινού, με σεβασμό και αποτελεσματικότητα.

Ένα συμβόλαιο ομάδας μπορεί να καθοριστεί από την ίδια την ομάδα ή από τον/την συντονιστή/ρια.

Η διαδικασία καθορισμού ενός συμβολαίου από την ομάδα είναι πολύ πιο ενδυναμωτική από το να επιβάλει ένας συντονιστής ‘κανόνες’ που πρέπει όλοι να ακολουθήσουν. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες είναι πολύ πιο πιθανό να σεβαστούν και να εφαρμόσουν κάτι στο οποίο έχουν συμβάλει. Όταν προκύπτουν προβλήματα ή συγκρούσεις, θα μπορείτε να ανατρέχετε σε αυτό το συμβόλαιο. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι είναι πιο χρονοβόρο να καθοριστεί με όλους τους συμμετέχοντες στην αρχή της συνεδρίασης από το να έχετε ήδη ένα έγγραφο συμβολαίου ομάδας και να ζητήσετε τη συγκατάθεσή τους. Η επιλογή μεταξύ της πρώτης μεθόδου ή της δεύτερης εξαρτάται από τον χρόνο που μπορείτε να διαθέσετε. Μπορεί να προταθεί ένα συμβόλαιο ομάδας, αλλά όχι να επιβληθεί στους συμμετέχοντες.

Στόχοι:

  • Δημιουργία ασφαλούς πλαισίωσης του εργαστηρίου
  • Καθορισμός των κοινών κανόνων του εργαστηρίου
  • Διασφάλιση ότι όλοι οι συμμετέχοντες κατανοούν με τον ίδιο τρόπο έννοιες όπως η εμπιστευτικότητα και ο σεβασμός

Παράδειγμα συμβολαίου ομάδας:

  • Όλοι έχουν το δικαίωμα να ακουστεί η φωνή τους, αλλά μόνο ένας κάθε φορά (σηκώστε το χέρι σας και περιμένετε τη σειρά σας)
  • Όλοι οι συμμετέχοντες γνωρίζουν τους στόχους
  • Να σέβεστε τις διαφορετικές απόψεις – ειδικά αν δεν συμφωνείτε με αυτές – επειδή δεν έχουν όλοι τις ίδιες εμπειρίες και το ίδιο υπόβαθρο
  • Εμπιστευτικότητα: ό,τι μοιράζεται στην ομάδα παραμένει στην ομάδα
  • Σεβαστείτε τη χρονική διάρκεια κάθε δραστηριότητας. Εάν χρειάζεστε περισσότερο χρόνο, μπορείτε να το διαπραγματευτείτε
  • Κλείστε τα κινητά τηλέφωνα
  • Αν χρειαστείτε ένα διάλειμμα, σηκώστε το χέρι σας και ζητήστε το από την ομάδα
  • Κοινή ευθύνη: όλοι συνεισφέρουν στη λειτουργία της ομάδας
  • Η ακρόαση είναι σημαντική: δώστε την προσοχή σας ενεργάσε κάθε μέλος
  • Αν δεν καταλαβαίνετε κάτι, ρωτήστε
  • Γελάστε μαζί αλλά όχι ο ένας με τον άλλο
Νέοι – Συμβόλαιο ομάδας
Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι διαφορετικοί από τους ενήλικες στον τρόπο με τον οποίο βλέπουν, βιώνουν και επικοινωνούν τις ανησυχίες τους. Συχνά αποκλείονται από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των ενηλίκων και αντιμετωπίζουν επιπλέον εμπόδια για τη συμμετοχή τους. Η συμμετοχική αξιολόγηση είναι μια μέθοδος που αναπτύχθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και αποτελεί “έναν σημαντικό τρόπο για να διασφαλιστεί ότι τα αγόρια και τα κορίτσια κάθε ηλικίας και υπόβαθρου βρίσκονται στο επίκεντρο των αποφάσεων που αφορούν την προστασία και την ευημερία τους. Η ουσιαστική συμμετοχή αναγνωρίζει επίσης τα παιδιά και τους εφήβους ως κύριους κατόχους δικαιωμάτων, ενισχύει τις ικανότητες τους και την ανθεκτικότητά τους, και τους επιτρέπει να προστατεύουν καλύτερα τον εαυτό τους και τους συνομηλίκους τους”.

Εάν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε το συμβόλαιο ομάδας στα εργαστήριά σας, εφαρμόστε μια ομαδοκεντρική διαδικασία λήψης αποφάσεων με τη συμμετοχή όλων των συμμετεχόντων:

  • Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν τις καλύτερες ομαδικές συζητήσεις στις οποίες έχουν συμμετάσχει και να αναλογιστούν τι έκανε αυτές τις συζητήσεις τόσο ικανοποιητικές.
  • Στη συνέχεια, ζητήστε από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν τις χειρότερες ομαδικές συζητήσεις στις οποίες έχουν συμμετάσχει και να αναλογιστούν τι έκανε αυτές τις συζητήσεις τόσο μη ικανοποιητικές.
  • Για κάθε θετικό χαρακτηριστικό που εντοπίστηκε, ζητήστε τους να προτείνουν τρία πράγματα που η ομάδα μπορεί να κάνει για να εξασφαλίσει ότι αυτά τα χαρακτηριστικά είναι παρόντα.
  • Για κάθε αρνητικό χαρακτηριστικό που εντοπίστηκε, ζητήστε τους να προτείνουν τρία πράγματα που η ομάδα μπορεί να κάνει για να εξασφαλίσει ότι αυτά τα χαρακτηριστικά δεν είναι παρόντα.
  • Χρησιμοποιήστε τις προτάσεις των συμμετεχόντων για να συντάξετε ένα σύνολο βασικών κανόνων με τους οποίους συμφωνείτε όλοι

Αφού επιτευχθεί μια ομαδική συμφωνία, βεβαιωθείτε ότι είναι εμφανής σε όλους – ιδανικά, να την έχετε γράψει σε έναν πίνακα, ένα πίνακα σεμιναρίου ή έναν προβολέα.
Παιδιά – Βασικοί κανόνες
Οι βασικοί κανόνες οριοθετούν ένα σύνολο συμπεριφορών που αναμένεται να υιοθετήσουν τα παιδιά στο εργαστήριο. Όπως και για τους άλλους τύπους συμμετεχόντων, ως συντονιστής μπορείτε είτε να καθορίσετε τους βασικούς κανόνες μαζί με την ομάδα είτε να τους καθορίσετε εκ των προτέρων και να ζητήσετε τη συμφωνία και την κατανόηση των παιδιών. Αφού συμφωνηθούν οι βασικοί κανόνες, βεβαιωθείτε ότι είναι ορατοί σε όλους- ιδανικά να τους έχετε γράψει σε έναν πίνακα, ένα πίνακα σεμιναρίου ή έναν προβολέα.

Προσέγγιση για τη συνεργασία με τα παιδιά:

  • Χωρίστε τις συνεδρίες σε μικρότερες χρονικές περιόδους, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικές.
  • Χρησιμοποιήστε ζωγραφιές, έργα τέχνης και άλλο υποστηρικτικό υλικό και μιλήστε με τα παιδιά για αυτά που δημιούργησαν.
  • Χρησιμοποιήστε απλές τεχνικές “ψηφοφορίας” για να εκφράσουν τα μικρά παιδιά τις επιλογές τους και να πάρουν αποφάσεις- ζητήστε τους να τοποθετήσουν αντικείμενα σε “αυτοσχέδιες κάλπες” ή να χρησιμοποιήσουν χαμογελαστά πρόσωπα για να δηλώσουν την απόφασή τους.
  • Χρησιμοποιήστε σκηνικά, ιστορίες ή μαριονέτες για να εισαγάγετε και να υποστηρίξετε το θέμα.
  • Χρησιμοποιήστε μια σειρά από τεχνικές και δραστηριότητες- μια προσέγγιση με πολλαπλές μεθόδους λειτουργεί καλύτερα.
  • Οι δραστηριότητες πρέπει να είναι οπτικές, φυσικές και ποικίλες (μετακίνηση ως μια ομάδα, εργασία σε ζευγάρια, διαχωρισμός σε μικρές ομάδες).
  • Δείξτε στα παιδιά τα αποτελέσματα της συμμετοχής τους – για παράδειγμα μια ζωγραφιά ή μια κούκλα- και αφήστε τα να τα πάρουν μαζί τους στο σπίτι.

Η ενεργητική συμφωνία είναι μια χρήσιμη προσθήκη σε κάθε συμφωνία ομάδας. Με τα παιδιά μπορείτε να αναπτύξετε έναν κώδικα νοηματικής επικοινωνίας.